Afrika worstelt zich een weg naar democratie

Ze is een beetje ‘edgy’, zegt ze. Ik kan in het Nederlands geen fatsoenlijk woord bedenken dat recht doet aan haar gevoel. Op het randje, wiebelig, gespannen... het is het allemaal. Emma, mijn sport-lerares, is niet meer zo zeker van de toekomst in Zuid Afrika, dat wil zeggen als blanke. Dat blijkt als we het even hebben over de meest recente ontwikkelingen in de Zuidafrikaanse politiek en het getouwtrek binnen de politie over allerlei (vermeende) corruptieschandalen.

De afgelopen maand is er geen week voorbij gegaan of er was niet een nieuwe aflevering te zien en te beluisteren in de soap ‘Welke hotemetoot wordt vandaag in de schijnwerpers gezet wegens schokkend wangedrag of gebleken onprofessionaliteit?’ Het heeft het vertrouwen van de gemiddelde Zuidafrikaan in de politiek en de politie, die toch al aan het dalen is, behoorlijk aangetast.
En dan heb ik het nog niet over de schade die Zuid Afrika internationaal gezien oploopt vanwege de van corruptie verdachte politiechef Jackie Selebi die ontslag heeft moeten nemen als hoofd van Interpol, de internationale politiemacht. En berichten over een energiecrisis waardoor critici nog weer eens de vraag opwerpen of Zuid Afrika werkelijk in staat is om de Wereldkampioenschappen Voetbal in 2010 te organiseren.

En dat allemaal in dezelfde tijd dat Kenia de voorpagina’s haalt vanwege onlusten na de verkiezingen waarbij volgens de oppositie gefraudeerd is. Kenia stond tot de verkiezingen op 27 december vorig jaar bekend als een van de meest stabiele staten in Afrika. Dat het binnen een paar dagen zomaar kan veranderen in een onveilig, onstabiel land waar ‘etnische zuiveringen’ plaatsvinden, dat kwam als een volslagen verrassing. In ieder geval voor de buitenwereld.

Al met al levert het begin van 2008 geen vrolijk plaatje op van Afrika. Het lijkt alsof het continent lijkt weg te zakken. Dan maar het bijltje erbij neergooien, de moed opgeven want “het wordt toch nooit wat”? Nee. Noem het naief maar de kunst is om te kijken naar het grotere plaatje en een tijdslijn in de gaten te houden.
Wat er in landen als Kenia en Zimbabwe gebeurt, en Zuid Afrika lijkt er iets van mee te krijgen, is de geboorte van een natie en van een democratie. De landen hebben na de onafhankelijkheid van de koloniale machten zelf moeten uitvinden hoe ze zich het beste konden organiseren. En vaak zijn ze daarin gewoon verder gegaan in de voetsporen van hun ‘patroon’. Hun bezetters gebruikten macht, manipulatie, omkoping, corruptie om de macht te kunnen houden en de vrede te bewaren. En in veel gevallen werd dit gewoon gekopieerd. In de meeste van deze landen is ‘democratie’ dan ook niet meer dan een fineerlaagje waaronder de machthebber of chief zijn eigen mensen te eten geeft. Geen wonder dus dat de oppositie in Kenia het nu echt wel welletjes vindt. Want het wordt tijd dat een andere stam uit de staatsruif kan gaan eten.

En hetzelfde geldt min of meer voor Zuid Afrika. De huidige president Mbeki is een Xhosa-man. Binnen het ANC heeft hij plaats moeten maken voor Jacob Zuma, een Zulu. En zijn aanhang heeft grote verwachtingen van deze man. Niet alleen gaat het beter worden voor de arme man en vrouw in Zuid Afrika, de Zulu heeft zijn eigen man aan het roer.
En Emma... ach, zij zou waarschijnlijk voor een blanke president zijn gegaan. Uit een onderzoek dat vorig jaar is gedaan blijkt namelijk dat 44 procent van Zuidafrikanen bij de keuze voor een politieke partij ook het criterium ‘ras’ meeneemt. .

De vraag is wat er de komende maanden gaat gebeuren in Zuid Afrika. Er is een duidelijke strijd gaande binnen het ANC. Niet alleen op het niveau van de gewone man, vooral ook tussen de leidinggevenden. Wat we zien is de worsteling van een vrijheidsbeweging die een politieke partij moet worden voor alle Zuidafrikanen! Daarin kan het nog heel veel kanten opgaan maar laten we hopen dat we daadwerkelijk op weg zijn om een democratie te worden.