Voor veel Zimbabwanen is leven óverleven geworden

KAAPSTAD / HARARE - Terwijl in Zimbabwe op politiek niveau de zoveelste poging wordt gedaan om een vredesovereenkomst te bewerkstelligen ussen de leiders van de regeringspartij en de oppositiepartij, verbrokkelt het land. Bedrijven sluiten, mensen overlijden zonder pijnstillers aan behandelbare ziektes en eten is niet of nauwelijks te vinden. Dat is, tenzij je regelmatig de grens naar buurlanden over kunt, of smokkelt. Wie wil overleven moet niet al te nauw meer kijken.

Debora(*) woont met haar man en kinderen in hoofdstad Harare. Een keurig christelijk gezin behorend tot de Zimbabwaanse middenklasse met kinderen in een private school. Leven in Zimbabwe heeft hen echter iets nieuws geleerd: Smokkelen. Goud, diamanten, zelfs apparatuur voor buitenlandse filmploegen. Als het maar harde valuta oplevert om de rekeningen te kunnen blijven betalen en aan eten te komen. Het is illegaal. Maar volgens Debora is er geen alternatief.

Zimbabwe zakt verder en verder weg in de economische malaise veroorzaakt door een politiek machtspel. President Robert Mugabe en oppositieleider Morgan Tsvangirai claimen allebei de verkiezingen in juni gewonnen te hebben. Maanden van gesprekken tussen beide partijen onder leiding van Zuidafrika’s president Thabo Mbeki hebben totnogtoe niets opgelevert om de impasse te breken.

Roeien
Ondertussen wordt het leven van de gemiddelde Zimbabwaan er niet makkelijker op. Leven is over-leven geworden. Wie geen enkeltje naar een van de buurlanden kan betalen, moet roeien met de riemen die hij heeft. Geldhalen bij de bank? De pinautomaat geeft niet meer dan zo’n 25 eurocent per dag ook al bezit je miljoenen. Om een brood te kunnen kopen, moeten ze dus 6 of 7 dagen pinnen. Dat is, als de prijs in de tussentijd niet verveelvoudigd is. Want de inflatie in Zimbabwe is enorm. Karen(*), een Nederlandse die in Harare werkt, zegt: “Prijzen in de supermarkt zijn van de gekke. Een zakje chips dat vorige week 25 biljoen koste, kost vandaag 100 biljoen.” De actie van de Reservebank om de bedragen van een tiental nullen te ontdoen, maakt voor de realiteit geen verschil. Het geld is nog steeds niets waard. En de mensen nog net zo wanhopig.

John Winter, voormalig voorganger in Zimbabwe, schrijft een tweede alarmbericht: “Vandaag kwam een gezin me om hulp vragen, de broer van de vrouw van onze tuinman, met twee kleine kinderen. Hun huis was vernield en ze moeten nu buitenslapen. We hebben al 8 volwassenen en een kind om voor te zorgen, en de kosten van elektriciteit – net als die van water - gaan volgende maand met 250 procent omhoog. Hoe kan ik zorgen voor nog een gezin van vier.... en tegelijkertijd, hoe kan ik hen wegsturen om te overnachten in de open lucht?”

Pijnstillers
“Als je het ze op de man af vraagt zeggen veel mensen dat ze niet weten hoe ze overleven”, zegt Sylvester Mkandla. Sylvester, afkomstig uit Zimbabwe, woont sinds 14 jaar in Zuid-Afrika. Hij is net terug van een bezoek aan zijn familie in Bulawayo, de op een-na-grootste stad van het land. Behalve gebrek aan eten, zijn er problemen met de water- en elektricitetisvoorziening. En mensen kunnen taxi’s en bussen niet langer betalen dus lopen, vaak uren, naar hun werk en naar huis. Sylvester was thuis voor de begrafenis van zijn schoonzus. De oorzaak van haar dood is niet helemaal duidelijk, maar wel dat ze onder meer gangreen had. Het is geen ongebruikelijk verhaal in dit land waar je beter niet in een ziekenhuis terecht kunt komen. “Ziekenhuizen beschikken niet langer over de meest basale medicatie zoals pijnstillers. Vrienden die eerder dit jaar in een auto-ongeluk betrokken waren moesten naar buurland Botswana om pijnstillers te halen voor hun schoonzus die op dat moment een operatie onderging”, aldus Sylvester.

En toch, als Sylvester zijn mensen thuis spreekt, dan zijn ze op een enkele persoon na allemaal nog hoopvol: “Ze blijven geloven dat de gesprekken tussen de regeringspartij en de oppositie iets zullen opleveren. Het feit dat ze praten, is een winstpunt. Dat hadden we hiervoor nog niet. En verder: Het kan eigenlijk gewoon niet erger. Het moet dus wel beter gaan worden.”

(*) Niet hun echte namen.

(ND 090908)

Nationale Partij herleeft in Zuid-Afrika

In 2005 werd in Zuid-Afrika de Nieuwe Nationale Partij, doorstart van de Nationale Partij, opgeheven. Maar inmiddels is de Nationale Party herrezen. Ze neemt nu afstand van apartheidserfenis van Verwoerd en Vorster en wil het denken in kleuren en rassen doorbreken.

Gaan oude tijden herleven in Zuid-Afrika? In de aanloop naar de verkiezingen volgend jaar heeft een groep mensen de Nationale Partij nieuw leven ingeblazen. Onder de vlag met dezelfde kleuren en dezelfde symbolen als de partij van F.W. de Klerk en diens voorgangers Botha, Verwoerd en Vorster vaart de partij echter een andere, non-raciale koers. ,,Zuid-Afrika is voor iedereen.''

Juan Duval Uys (41) is een van de initiatiefnemers. Hij ziet zichzelf al in parlement zitten, volgend jaar: ,,Ik heb mijn leven er omheen gepland, dus het zal de grootste teleurstelling in mijn leven zijn, als het niet gebeurt.'' Maar hij heeft goede hoop. ,,De steun die we krijgen is enorm. We kunnen het nauwelijks bijbenen. En veel daarvan komt van de zwarte bevolking.''

De oorspronkelijke NP, vooral bekend vanwege het creëren en opleggen van het apartheidssysteem in Zuid-Afrika, begon na de verkiezingen van 1994 een onzekere reis. Na 1997 maakte ze geen deel meer uit van de regering en veranderde ze haar naam in Nieuwe Nationale Partij - gedeeltelijk in de hoop zo afstand te kunnen nemen van haar verleden en een nieuwe start te kunnen maken. Dat lukte echter niet en na twee verkiezingsnederlagen, in 1999 en 2004, werd de partij in 2005 opgeheven. Veel aanhangers sloten zich aan bij een van de drie grote politieke partijen. Volgens Uys staan tal van hen nu te trappelen om terug te keren.

James Selse, voorzitter van een van deze grotere partijen, de Democratic Alliance (DA), lijkt niet onder de indruk. Hij neemt het NP-initiatief niet serieus nemen. ,,De kiezers zijn niet gek. Wat de partij ook zegt, ze kijken hier dwars doorheen. Dezelfde naam, dezelfde symbolen en kleuren - het is een ruwe poging een partij nieuw leven in te blazen onder de vlag van F.W. de Klerk.

Hoe minder serieus de partij genomen wordt, des te groter straks de schok, meent Uys. Volgens hem zoekt zij niet naar steun van oude leiders - of het moet, inderdaad, F.W. de Klerk zijn. De man van het uur van verzoening, de man die stond voor wat hij zei. En wat hem betreft: ,,We hebben hem bezocht en al onze plannen met hem besproken. Hij zei dat we niet wisten waar we aan begonnen, maar dat hij er geen probleem mee had.''

Lees verder: http://www.nd.nl/Document.aspx?document=nd_artikel&id=120660

Kerend tij in Mozambique

Mozambique, aan de zuidelijke oostkust van Afrika, was lange tijd in de top drie van armste landen in de wereld te vinden. Maar het tij lijkt te keren. En dat is niet dankzij een investering van prinses Máxima en prins Willem Alexander.

Eeuwenlang was Mozambique een Portugese kolonie. Onder invloed van de Portugezen ontwikkelde de huidige hoofdstad Maputo zich tot een van de mooiste steden van Afrika, met een heel eigen mediterraans- Afrikaanse sfeer. En hoewel de tand des tijds en die van de oorlog zichtbaar aan de stad hebben geknaagd, draagt ze nog steeds iets van haar vroegere glorie.

Tandpasta

Schijnbaar onaangetast door die roerige geschiedenis vervolgen de Mozambikanen in de straten hun weg. Van A naar B. Kopend en verkopend. Achter tafeltjes met torentjes van koopwaar, op de grond wakend over twintig paar uitgestalde schoenen, of gewoon bij een doos met vijftig tubes tandpasta.

De stad ruist, bruist, leeft. Alsof ze wil illustreren dat het het land goed gaat. En volgens de statistieken en rapporten is dat ook zo. Vergeleken met acht jaar geleden leven Mozambikanen langer, sterven er minder kinderen onder de vijf jaar, zijn er minder kinderen ondervoed, overlijden minder moeders tijdens de bevalling, kunnen meer mensen lezen en schrijven en hebben meer mensen toegang tot communicatiemiddelen als telefoon en internet.

Paolo, een Mozambikaan die voor zijn werk veel door het land reist, bevestigt dat beeld. Hij vertelt dat de huidige president, Armando Guebuza, goed werk doet. Hij heeft onder meer de corruptie aan de kaak gesteld en een aantal ambtenaren, en zelfs een paar van zijn ministers, ontslagen vanwege hun mogelijke betrokkenheid bij corruptieschandalen.

Wat Guebuza ook heeft gedaan, is meer decentraliseren van macht en budgetten geven aan de districten. Mogelijk dat mede hierdoor op het eiland Idugu, voor de kust van het stadje Pebane, de laatste twee jaar ontwikkeling plaatsvindt. Toen Edith, werkend voor Jeugd met een Opdracht, dit eiland in 2005 bezocht was er niets, vertelt ze. ,,Er wonen vijftienduizend mensen, maar er was geen school, geen kliniek, geen schoon drinkwater, geen handel. Niets. De lokale overheid wist niet eens van het bestaan van deze mensen.’’ Maar nu is er een schoolgebouw, zijn er onderwijzers, is er een put voor schoon drinkwater en sinds een paar maanden ook een gezondheidspost met een verpleegkundige. Voor geen groot deel dankzij actie van de overheid.

Corruptie

Het zijn dus niet alleen cijfers. Aan de grond lijken dingen zich werkelijk ten goede te keren voor dit Afrikaanse land. Tragisch is wel dat met de groei in welvaart ook de corruptie toeneemt. In het jaarlijkse overzicht van Transparancy International steeg Mozambique op de corruptieladder van plaats 81 (2000) naar plaats 111 (2007).

Zijn de Nederlanders scherp in hun kritiek op ‘onverantwoorde uitgaven’ van prins Willem Alexander en prinses Máxima in de bouw van hun vakantiehuis, in Mozambique werkt het anders. In het bouwproject op Machangulo Peninsula, waar de Oranjes hun zomerverblijf hebben gepland, zouden ook verschillende hooggeplaatste ambtenaren en lokale ‘chiefs’ een huis toegewezen hebben gekregen. Omkoping? Of een kwestie van ‘zo doen we dat hier altijd’?

(ND 010908)