Het ‘nieuwe’ Zuid Afrika is bijna 14 jaar oud. Nadat alle gruwelen uit de tijd van apartheid door de Waarheids- en Verzoeningscommissie in rapporten was verwoord, moest het ‘over’ zijn. Het land was vanaf dat moment de ‘regenboognatie’ en ‘proudly South African’. Anno 2008 blijken de kleuren van die regenboog echter maar met moeite in elkaar over te vloeien. Een achttienjarige jongen rijdt een township binnen, stapt uit en begint in het wilde weg te schieten. Twintig minuten later telt de gemeenschap drie doden en een zevental gewonden. Een dag later overlijdt een tiener aan schotwonden nadat hij zou zijn neergeschoten door een Somalische winkeleigenaar. Twee gebeurtenissen uit de afgelopen twee dagen. Verhalen als deze zijn gelukkig nog vrij uitzonderlijk in Zuid Afrika waar mensen afkomstig uit een groot aantal verschillende stammen en bevolkingsgroepen naast elkaar leven. Opmerkelijk is echter dat betrokkenen en ook de berichtgeving in deze beide gevallen een duidelijke link leggen met racistische motieven en heersende onderbuikgevoelens.
Bevolkingsgroep
Volgens de Zuidafrikaanse Organisatie voor de Mensenrechten staan beide incidenten niet op zichzelf. Er is reden voor bezorgdheid. Ook een rapport van het Institute for Justice and Reconciliation over in hoeverre de verzoening heeft doorgewerkt in het land, laat zien dat er nog wel wat werk aan de winkel is.
De onderzoeksresultaten schetsen onder meer het beeld van een land waarvan 44 procent van de inwoners aangeeft dat ze het moeilijk vindt mensen uit andere rassen en bevolkingsgroepen te vertrouwen. Niet zo verrassend overigens in een land wat lang geregeerd werd door het ‘verdeel-en-heers’-principe.Wantrouwen is gezaaid en zit diep.
En bruggen slaan blijkt moeilijk. Uit het onderzoek komt naar voren dat 26 procent van de ondervraagden in het dagelijks leven nooit praat met iemand van een ander ras. En 48 procent geeft aan dat ze in hun vrije tijd geen tijd doorbrengen met mensen uit andere bevolkingsgroepen.
Daarin lijken mensen worden tegengehouden door het feit dat ze geen of weinig kennis zeggen te hebben van de culturele gebruiken van de andere groep. Van de ondervraagde Zuidafrikanen geeft 61 procent aan dat ze niets begrijpt van de manier waarop de andere bevolkingsgroepen leven. Voeg daarbij de 12 procent die zegt ‘onzeker’ te zijn en driekwart van de Zuidafrikaanse bevolking is onwetend en onkundig van de manier waarop mensen in hun eigen land maar buiten hun eigen bevolkingsgroep leven.
Ondertussen vindt een ruimte meerderheid (70%) wel dat streven naar nationale eenheid prioriteit zou moeten hebben.
De uitslag van het onderzoek is niet heel verrassend. In September bevond ik me in Pretoria in een gezelschap dat het huidige Zuid Afrika op micro-niveau vertegenwoordigde. Ik was getuige van hoe zo’n tien mensen - zwart, blank, kleurlingen en Indi-ers – in een communicatietraining wat onwennig het gesprek met elkaar aangingen. Bij doorvragen van de gespreksleider bleek dat angst een grote rol speelde bij ieder van hen. Bang voor wat de ander misschien over hen dacht, bang voor hun eigen emoties. En er was schaamte. Schaamte over het verleden. En niet weten hoe een nieuwe, andere houding aan te nemen.
Wat aan het einde van de dag iedereen duidelijk was, was dat relatie ontstaat en groeit bij de gratie van kwetsbaarheid. Als mensen elkaar in de ogen durven kijken en tegenover elkaar durven te erkennen dat ze bang zijn, onzeker, onwetend... dan komt er ruimte voor dialoog, voor gesprek. Wanneer de buurman kwetsbaar is, dan is het zoveel makkelijker om de drempel over te stappen en je zelf ook (figuurlijk) bloot te geven.
Zuid Afrika is hierin niet uniek. Het is een les met een universele waarde. Voor Kenia, voor Amerika, voor het Middenoosten, voor Europa en misschien ook voor Nederland?
No comments:
Post a Comment