Beenwarmers voor ons ego

In Malawi is het vrij normaal om bewakers rond je huis te hebben, zowel gedurende de dag als de nacht. Zo arriveerde de nachtwaker bij het huis van mijn vrienden, zichtbaar voorbereid op een lange koude nacht: gehuld in een dikke jas met een muts en bijpassende beenwarmers.

Ik verbaas me in Afrika steeds weer over de verrassende kleding- en kleurencombinaties. Het is puur genieten om langs de tientallen kledingstalletjes met tweedehands kleding in hoofdstad Blantyre te lopen. Je vindt ze overal en de kledingmarkt doet duidelijk goede zaken. Wat me opvalt is dat het gros van de kleren uit het westen komt. Daar zijn we vaak na één seizoen wel uitgekeken op onze truien, broeken, jurken en jassen. Die vinden dan -bij voorkeur- hun weg naar een 'goed doel'; in de meeste gevallen een distributiekanaal naar plaatsen in deze wereld waar mensen het wat minder getroffen hebben.

In een land als Malawi kun je als westerling zo voor verrassingen komen te staan. Zo vertelt een Duitse vriendin me dat ze in Blantyre iemand zag lopen in een t-shirt met daarop haar geboorteplaats geadverteerd – een Duits dorp met niet meer dan 10.000 inwoners. Voor Malawianen is de handel in tweedehands-kleding echter lucratief. Over het algemeen is de kwaliteit beter dan van de nieuwe ‘made in China’ producten. En zijn ze goedkoper dan de nieuwe kleren die in de winkels hangen. En dus vinden onze ‘afgewezen’ materialen hier gretig aftrek. Mooi toch, zou je denken.

Maar hier eindigt het verhaal niet. Want wat wij niet zien, en ook niet te horen krijgen (en je kunt je afvragen: waarom?), is dat onze goede bedoelingen de mensen hier zomaar de armoede in drijven. Zo moest een van de grootste kledingproducenten hier in Malawi de deuren sluiten omdat hij de concurrentie met onder meer de kledingstroom uit het westen niet meer aankon. Het betekende dat duizenden Malawianen zonder werk kwamen te zitten en daarmee duizenden families zonder inkomen.

Er is niets verkeerd aan geven. En ook met onze goede bedoelingen is niets mis. We zouden ons misschien alleen eerst eens af moeten vragen wat het lange-termijn effect is van onze acties. Want helpen we mensen werkelijk? Of helpen we eigenlijk vooral onszelf? Bij alle ambitieuze plannen van de G-8, van Bono en consorten, om de komende jaren miljarden dollars te investeren in Africa, zou het goed zijn eens even stil te staan en onszelf de vraag te stellen: Helpen we hier werkelijk? Heeft de gemiddelde Afrikaan op lange termijn iets aan onze goede bedoelingen, onze acties in de vorm van geld of kleding? Of is er iets anders nodig?

Als de nachtwaker wegloopt om zijn post in te gaan nemen, zijn de knalrose muts en beenwarmers het laatste wat ik zie voordat hij helemaal in de nacht oplost. Opeens gaan mijn gedachten terug naar een Sinterklaasavond begin jaren ’80. Ik herinner me het gelukkige gevoel bij het uitpakken van een van de cadeaus. Met een knallend gedicht kreeg ik een hippe knalrose muts met bijpassende beenwarmers...

Waar zijn die eigenlijk gebleven? vraag ik me nu af.